LEONARDO DA VİNCİ
LEONARDO DA VİNCİ
Leonardo da Vinci, 15 Nisan 1452 - 2 Mayıs
1519 tarihleri arasında yaşamış bir İtalyan Rönesans mimarı, müzisyen,
anatomist, mucit, mühendis, heykeltraş, geometrisyen ve ressamdır
Rönesans sanatını doruğuna
ulaştırmış, yalnız sanat yapıtlarıyla değil çok çeşitli alanlardaki
araştırmaları ve buluşlarıyla da tanınan, dünyanın gelmiş geçmiş en büyük
sanatçılarından biridir.
Leonardo İtalya'da, Floransa
kentine bağlı Vinci kasabası yakınlarındaki Anchiano'da dünyaya geldi.
14 yaşına kadar Vinci’de yaşayan Leonardo,
büyükanne ve büyükbabasının ardı ardına ölmesi üzerine 1466’da babası ile
birlikte Floransa’ya
gitti. Evlilik dışı çocukların üniversiteye gitmesi yasak olduğundan üniversite
öğrenimi görme şansı yoktu.
Küçük yaştan itibaren çok güzel çizimler
yapan Leonardo’nun resimlerini babası, dönemin ünlü ressam ve heykeltraşı Andrea del Verrocchio'ya
gösterince, Verrochio kendisini çırak olarak yanına aldı. Leonardo onun yanında
Lorenzo di Credi
ve Pietro Perugino
gibi ünlü sanatçılarla çalışma fırsatı buldu. Atölyede sadece resim yapmayı
değil, lir çalmayı da öğrendi.
1485 - 1490 yıllarında doğa, mekanik, geometri, uçan makineler, kiliseden kale ve kanal yapımına kadar her türlü mimari ile ilgilendi; anatomi çalışmaları yaptı; öğrenciler yetiştirdi. İlgi alanı o kadar genişti ki başladığı çoğu işi bitiremiyordu. 1490 - 1495 yıllarında çizimlerini ve çalışmalarını deftere kaydetmeye başladı. Leonardo'nun defterleri temel olarak 4 farklı konuda yazılmıştır: mimari, mekanik, resim ve insan anatomisi.. Codex Leicester adı verilen defter, Leonardo'nun özel bir kolleksiyonda bulunan tek büyük bilimsel çalışmasıdır, ve şu anda Bill Gates'e aittir.
A_ Floransa Dönemi (1466 -1482)
Leonardo da Vinci’nin 1466-1472 yılları arasında bilinen hiç bir eseri yoktur. Bu çıraklık döneminde atölyede boyaları karıştırdı, resimlerin küçük bazı bölümlerini boyadı. 1472’de Floransa'da bağımsız bir ressam oldu. Ancak ustasının atölyesinden ayrılmadı.
Eserleri:
1- ‘Amon Vadisi’ 5 Ağustos
1472 tarihli
"Arno Vadisi" resmi, Leonardo
da Vinci’nin bilinen ilk resmidir. Dehasını
yansıtan bu resimde derinlik arttıkça detaylar azalır,
kağıdın rengi resme hakim olur. Bu teknik daha sonra yokoluş perspektifi olarak
adlandırılmıştır.
2- Leonardo, 1471-1475 yılları arasında Andrea del Verrocchio'’ya
"İsa’nın Vaftizi" adlı tablosunda yardım etti. Resmin ana
unsurlarını Verrochio zaten çizmişti. Leonardo, diz çökmüş bir
melek ile İsa’nın vücüdunu resmetti. Melek, Verrochio’nın çizdiği figürlerden
çok daha başarılıydı. Bunu gören Verrochio’nun fırçalarına bir daha
asla elini sürmediği söylenir. Gerçekten de bu tablo, Verrochio’nun bilinen son
tablosudur.
3- Leonardo'nun 1476-1478 döneminde kendi
atölyesini açtığı sanılmaktadır ve bu dönemde sipariş üzerine yaptığı en az iki
resim vardır.
4- "Aziz Jerom"' adlı
tablo. Tamamlamış olsa Mona Lisa
kalitesinde olacağı tahmin edilen bu tablo, günümüzde Vatikan’dadır.
4- Leonardo 1481-1482 arasında aldığı
bir sipariş üzerine "Müneccim Kralların Tapınması" adlı tablo
üzerinde çalıştı ancak 1482’de
Milano Dükü’nün hizmetine girince dev tabloyu yarım bırakarak Milano’ya gitti.
B- Milano Dönemi
Floransa’yı 1482’de terkederek Milano Dükü Sforza’nın hizmetine girdi. Leonardo, 1499’da şehir Fransızlar tarafından alınıncaya kadar 17 yıl boyunca Milano Dükü için çalıştı. Dük için sadece resim ve heykeller yapmak, festivaller organize etmekle uğraşmadı; aynı zamanda binalar, makineler ve silahlar geliştirdi.
Eserleri
1- "Kayalıkların
Bakiresi" adlı (1483 -1486) tablonun iki versiyonu bulunmaktatır.
Bu eserin birisi Louvre Müzesi’nde, diğer Londra Ulusal Galerisi’nde yer
alır.
2- Kayalıklar Bakiresi’nin yarattığı ilgi
üzerine ısmarlanan "Erminli Kadın", (1483- 1490)
tablosu günümüze kadar gelen az sayıdaki resminden birisidir.
3- 1490'da Sforza'nın düzenlediği festival için yaptığı “Gezegenlerin
Dansı” adlı müzikli oyun, İtalya çapında ünlenmesini sağladı.
4- 1495- 1497
arasında en önemli eserlerinden birisi olan Son Yemek
üzerinde çalışmıştır. "Son Yemek", Milano’da bir
manastır yemekhanesinin duvarında yer alan duvar resmidir. Maalesef, bu büyük
eseri yaparken denediği karışım başarılı olmamış, eser daha 1500’lü yıllarda
bozulmuştur.
5- Leonardo, Milano döneminde matematikle de
uğraştı ve İtalyan matematikçi Luca Pacioli’ye "Altın Oran
Üzerine" adlı yapıtını yazmada yardım etti.
6- En çok vaktini alan çalışma, dükün babası
onuruna yapması istenen "Bronz At Heykeli" idi. Dünyanın en büyük at
heykeli olması planlanan bu eser için Leonordo uzun süre atların anomsini
inceledi. 1483’te
başlayan çalışmaları sonunda 1493’te dev kil modeli hazırladı. Bronz heykel için tonlarca
bronza ihtiyaç vardı. Bronzun hazırlanmasını beklerken Son Yemek üzerinde
çalıştı. Heykel için gereken bronz, Sforza tarafından silah yapımında
kullanıldığından bronz heykel hiç bir zaman yapılamadı. Fransızların Milano’yu
işgalinden sonra kilden yapılmış olan heykel ise askerlerin hedef tahtası
olarak parçalandı.
1499’da Milano şehrinin
Fransızlarca alınmasından sonra şehri terkeden ve yeni bir koruyucu aramaya
başlayan Leonardo, 16 yıl boyunca İtalya’da
seyahat etti. Pek çok kişi için çalıştı, çoğu eserini yarım bıraktı. 1506 yılında Leonardo,
bir Lombardiya
aristokratının 15 yaşındaki oğlu olan Kont Francesco Melzi'yle tanıştı.
Melzi, hayatının geri kalanında onun en iyi öğrencisi ve en yakını oldu. 1490’da 10 yaşında iken
korumasına aldığı ve Salai adını verdiği genç de 30 yıl boyunca onunla
beraber olmuş, ancak öğrencisi olarak bilinen bu genç hiç bir sanatsal ürün
üretmemişti.
* 1513 - 1516
arasında Roma’da yaşadı ve Papa için geliştirilen çeşitli projelerde yer aldı.
Anatomi ve fizyoloji alanında çalışmaya devam etti ancak Papa, kadavralar
üzerinde çalışmasını yasakladı.
* 1516 Kral 1. Francis’in
daveti üzerine Fransa’nın baş ressam, mühendis ve mimarı olarak Parise yerleşti.
* Sağ koluna felç inen Leonardo da Vinci,
resimden çok bilimsel çalışmalara ağırlık verdi. Kendisine dostu Melzi yardımcı
olmaktaydı.
Eserleri:
1- Leonardo, Isabella d'Este’nin bir
portresi üzerinde çalışmaya başladı ancak 1501’de Venedik’e gidince
Isabella d'Este’nin tüm ısrarlarına ve mektuplarına rağmen eseri
tamamlamadı.
2- Bir manastır için ‘Meryem ve Çocuk İsa Azize Anna İle
Birlikte’ (1501 ) adıyla bilinen ve Londra’daki Ulusal Galeri’de
bulunan taslağı hazırladıysa da Cesare Borgia’dan aldığı mühedislik teklifi
üzerine bu eseri de yarım bıraktı.
3- Milano’da saray mensupları için dekoratör gibi çalıştı, saray
eğlencelerini düzenledi.Zamanla anatomi çalışmalarına döndü. Resme yeniden ilgi duymaya
başladı ve Mona Lisa’yı yapmaya başladı (1503 1504).
Bu resmi ömrü boyunca yanından ayırmadı ve tüm yolculuklarında beraberinde
taşıdı.
4- ‘Anghiarai
Savaşı’ adlı duvar resmi üzerinde çalıştı. (1504 -1506) Eser
tamamlanmadan Fransa Kralı tarafından Milano’ya çağrıldı.
Leonardo
da Vinci son yıllarını Fransa’da geçirdi
2
Mayıs 1519’da
Amboise’daki evinde 67 yaşında öldü.
Amboise'daki Saint Florentin Kilisesi’nde toprağa verildi
Bilim ve Mühendislik
Leonardo'nun bilim ve mühendislik
alanındaki çalışmaları en az onun sanatsal çalışmaları kadar etkileyici ve
yenilikçidir Leonardo solaktı, ve tüm
yazılarını ancak ayna ile bakılınca okunabilecek şekilde yazardı.
Leonardo'nun bilime bakış açısı
gözlemseldi: bir bilinmezliği anlamak için onu en küçük detayına kadar tarif ve
tasvir ederdi, teoriye ve deneylere önem vermezdi.
Latince ve matematik konusunda eğitim almamış
olması sebebiyle, çağdaş akademisyenler onun bilimsel çalışmalarını gözardı
ettiler.Çalışmaları
1- Anatomi üzerindeki çalışmalar.
Leonardo insan anatomisi konusundaki
çalışmalarına Andrea del Verrocchio'nun yanında çıraklık yaparken başladı;
çünkü Verrochio tüm öğrencilerini anatomi öğrenmeleri konusunda teşvik ederdi.
Sanat
alanında başarı kazanmaya başlayınca, Floransa'daki Santa Maria Nuova
Hastanesi'nde kadavralar üzerinde inceleme yapmasına izin verildi. 1510-1511
yıllarında doktor Marcantonio della Torre ile birlikte çalıştı. Farklı yaşlarda 30 adet kadın ve erkek
kadavrası inceledi. Marcantonio ile birlikte anatomi konusunda teorik bir
çalışma yayınlamak üzere çalışmalar yaptılar, ve 200'ün üzerinde çizim
hazırladı.
Leonardo birçok insan iskeleti çizimi
yaptı, ve omurganın çift-s formunu ilk tanımlayan kişi oldu. Pelvis ve kuyruk
sokumu hakkında incelemeler yaptı, ve kuyruk sokumunun 5 farklı kemikten
oluştuğunu belirledi.
İnsan kafatasını ve beynin kesitlerini
mükemmel şekilde tariflemeyi başardı.
Ciğerlerin, idrar kesesinin, cinsel
organların ve hatta cinsel birleşmenin yapılarını gösteren oldukça fazla sayıda
çizim yaptı.
"Hamilelik mucizesiéni anlamak
amacıyla fetusun anne karnındaki pozisyonu hakkında çizimler yapan ilk birkaç
kişiden biridir.
Leonardo'nun
insan vücudunun oranları hakkındaki çalışmaları da bulunmaktadır.
İnsan anatomisine ek olarak, çeşitli
hayvanların anatomisi hakkında da çizimleri bulunmaktadır.
Anatominin yanısıra aynı zamanda fizyoloji
konusunda da çalışmalar yaptı.Fizyolojik deformasyonu olan kişilerle ilgili de
çizimleri bulunmaktadır.
Anatomi alanındaki çalışmaları, yazılı
tarihteki ilk robot tasarımınına öncülük etti. "Leonardo'non robotu"
adı verilen tasarım büyük olasılıkla 1495 yılında yapıldı ama ancak 1950'lerde
farkedildi. Kan dolaşımı hakkında bilgisi olmamasına rağmen, robota eklediği kalp
vanaları sayesinde kanın tüketilmek üzere kaslara pompalanmasını sağladı.
Leonardo'nun yaptığı bir çizim, 2005 yılında bir İngiliz kalp cerrahına hasar
görmüş kalpleri tedavi etmek yolunda yepyeni bir yol keşfetmesi için ilham
verdi.
2-Mühendislik
alanındaki çalışmaları
Uçma konusuna duyduğu müthiş ilgi
sebebiyle, Leonardo kuşların uçması hakkında detaylı çalışmalar yaptı ve
aralarında 4 kişi tarafından çalıştırılabilen bir helikopter ve hafif bir hang
glider da bulunan çok çeşitli uçan makineler tasarladı.
Leonardo, Château d'Amboise'da bulunan
zırhlı bir tank tasarladı
1502 yılında Leonardo da Vinci, Sultan
II.Beyazıt için, Haliç'in girişine inşa edilmek üzere 240 metre uzunluğunda bir
köprü tasarımı yaptı. Bu köprü inşa edilmedi.]
Her ne kadar savaşı insan faaliyetlerinin
en kötüsü olarak nitelese de, Leonardo'nun defterlerinde askeri mühendislik
alanında da çalışmalar bulunmaktadır; bunların arasında makineli tüfekler,
zırhlı tank, bombalar, paraşütler gibi tasarımlar yer almaktadır.
Diğer buluşları arasında bir denizaltı,
dişliler kullanılarak yapılmış ilk mekanik hesap makinesi, ve yaylı bir
mekanizmayla çalışan bir araba da bulumaktadır.
Vatikan'da bulunduğu yıllarda güneş enerjisini
kullanmak için, içbükey aynalar yardımıyla suyu ısıtacak bir tasarım yapmıştır.
Her
ne kadar Leonardo'nun tasarımlarının çoğu yaşadığı dönemde hayata geçirilememiş
olsa da, IBM'in desteğiyle birçoğunun modelleri yapılmıştır ve Amboise'deki
Château du Clos Lucé'de bulunan Leonardo da Vinci Müzesi'nde sergilenmektedir.